Emile Roemer: “De tijd is rijp voor fundamentele stappen”
Dit artikel verscheen eerder in Uitzendwerk 3 – 2020 (bron: ABU).
Afgelopen juni kwam het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, dat onder leiding staat van voormalig SP-fractievoorzitter Emile Roemer, met zijn eerste aanbevelingen. Dit najaar volgen meer concrete aanbevelingen. Reden genoeg voor een gesprek met Roemer over het belang van arbeidsmigratie en de noodzaak van maatregelen om misstanden aan te pakken.
“Ik ben vereerd dat minister Koolmees van Sociale Zaken mij voor deze klus heeft gevraagd,” zo opent Roemer het gesprek. “De problematiek van arbeidsmigranten is inhoudelijk boeiend, maar tegelijkertijd complex vanwege het grote aantal belangen.” Toch denkt hij dat er juist nu kansen liggen om noodzakelijke veranderingen te realiseren. “Er zijn al veel onderzoeken geweest die de problemen rond arbeidsmigranten in kaart hebben gebracht. De coronacrisis heeft die problemen voor het grote publiek zichtbaar gemaakt. De corona-uitbraken onder medewerkers van een vleesverwerkingsbedrijf is daar een voorbeeld van. Arbeidsmigranten raakten besmet, omdat ze te dicht op elkaar werkten, geen afstand konden houden van anderen in hun woning en in volle busjes werden vervoerd.”
Werkbezoeken
Aan dergelijke misstanden moet nu eindelijk een eind komen, vindt Roemer. “De naar schatting 400.000 arbeidsmigranten maken nu eenmaal onderdeel uit van onze samenleving. Als er geen werknemers uit Midden- en Oost-Europa naar ons land meer komen, hebben heel veel bedrijven een groot probleem. Het aanjaagteam is gevraagd om voorstellen te doen die arbeidsmigratie op een goede manier, zonder uitwassen, organiseren.” Tijdens de werkbezoeken die hij afgelopen tijd aflegde, raakte Roemer geïnspireerd door de goede voorbeelden die hij tegenkwam. “Uitzendorganisaties die netjes doorbetalen als er even geen werk is. Arbeidsmigranten die met twee personen in een prachtig appartement van veertig vierkante meter zitten, waar menig student jaloers op zou zijn. Huisvestinglocaties die uitstekende gemeenschappelijke ruimtes en sportfaciliteiten hebben. Dat soort goede voorbeelden moeten wat mij betreft de norm zijn.”
“Ik hoop dat alle partijen bereid zijn om over hun eigen schaduw heen te springen.”
Dat neemt echter niet weg dat er nog veel te verbeteren valt, benadrukt Roemer. “Eén van de grote problemen is het tekort aan huisvesting. Er wordt geschat dat er nu al 120.000 plekken extra nodig zijn. Die schatting is wellicht zelfs wat aan de lage kant, zeker in het licht van ons voorstel om voor elke arbeidsmigrant een aparte kamer te realiseren.” Om het tekort aan huisvesting op te lossen, zal er een grote inzet van alle betrokken actoren nodig zijn. Roemer: “Rijk, provincies, gemeenten, inleners en uitzendorganisaties zullen gezamenlijk moeten optrekken. Want alleen dan kunnen we iets voor elkaar krijgen. De gemeenten zijn een heel belangrijke speler. Het kan niet zo zijn dat je als gemeente een grote werkgever binnenhaalt, maar vervolgens niets doet aan adequate huisvesting. Dan zadel je je buurgemeenten met het probleem op, met alle gevolgen van dien.”
Oplossing nodig voor registratie
Naast het tekort aan huisvesting is ook de registratie van arbeidsmigranten volgens Roemer problematisch. “Van veel arbeidsmigranten weten we niet waar ze in Nederland wonen en werken. Dat is onacceptabel. We moeten kijken hoe we dat oplossen. Een herziening van de Wet basisregistratie personen, zoals de ABU voorstelt, is één van de mogelijkheden die we onderzoeken.” Verder moeten ongewenste uitzendconstructies hard worden aangepakt, meent hij. “Die schijnconstructies hebben enkel en alleen als doel om premie- en loonkostenvoordelen te realiseren en de cao te ontduiken. Zo zijn er holdings waar verschillende uitzendbureautjes onder hangen. Arbeidsmigranten worden dan van het ene naar het andere bedrijf verplaatst om het laagste minimumloon te kunnen blijven betalen. Als we weten dat dat gebeurt, moeten we ervoor zorgen dat de pakkans groter wordt.” Maar om de malafiditeit in de branche te bestrijden, zal meer nodig zijn, denkt Roemer. “Sinds de afschaffing van de vergunningplicht is het aantal uitzendorganisaties gegroeid van 4.500 naar meer dan 15.000. Iedereen kan morgen een uitzendbureau beginnen. Om het kaf van het koren te scheiden is er een vorm van regulering noodzakelijk. Denk aan maatregelen om eigenaren van louche bv’tjes hoofdelijk aansprakelijk te stellen. Of het medeverantwoordelijk maken van de inlener in het geval van misstanden. Ik zeg daar wel bij: het is belangrijk dat het om maatregelen gaat die controleerbaar en handhaafbaar zijn.”
Kwaliteitsaanpak ABU
Dat de ABU zelf met een Kwaliteitsaanpak is gekomen, vindt Roemer zeer positief. “Ik vind het te waarderen dat de ABU kwaliteit hoog op de agenda heeft staan. Alle voorstellen die in de Kwaliteitsaanpak staan, worden door ons serieus bekeken. De ABU maakt ook deel uit – samen met de VNG, het IPO en de werkgevers- en werknemersorganisaties – van de begeleidingsgroep van ons aanjaagteam. Ieder idee dat we hebben wordt door die groep getoetst.” Roemer vind het erg steunend dat ABU-leden hem aanmoedigen om door te pakken. “Zij hebben natuurlijk zelf veel last van al die duizenden uitzendbureaus die zich niets aantrekken van de normering die de ABU zijn leden oplegt. Door bijvoorbeeld de coronaregels aan hun laars te lappen, kunnen zij de arbeidsmigranten goedkoper aanbieden. Dat wil je gewoon niet. Ook in deze tijden van corona moeten arbeidsmigranten veilig kunnen werken, wonen, vervoerd worden en toegang hebben tot zorg.” Welke boodschap heeft hij tot slot voor de ABU? “De tijd is rijp om fundamentele stappen te zetten. We hebben maar één kans om het goed te doen. Ik hoop dat alle partijen bereid zijn om over hun eigen schaduw heen te springen. Dat betekent dat het zal schuren en pijn zal doen, ook voor de ABU-leden. Maar als we in staat zijn om draagvlak te creëren onder alle betrokkenen, dan moet de politiek wel heel erg eigenwijs zijn om onze voorstellen niet op te volgen.”
Tien aanbevelingen van de ABU
- Veranker de Fair Recruitment Code van de International Labour Organization (ILO) in het Europees recht.
- Borg ook in tijden van corona de veiligheid van arbeidsmigranten op de werkvloer, in de huisvesting en in het vervoer en zorg ervoor dat zij toegang tot zorg hebben.
- Realiseer door publiek-private samenwerking binnen vijf jaar 120.000 door de Stichting Normering Flexwonen (SNF) gecertificeerde bedden.
- Versterk het SNF-huisvestingskeurmerk, zodat gemeenten hun handhaving kunnen richten op niet-gecertificeerde huisvesting.
- Herzie de Wet basisregistratie personen, zodat arbeidsmigranten correct geregistreerd staan in Nederland en daardoor gelijke toegang hebben tot instanties.
- Pak malafiditeit keihard aan met extra wettelijke verplichtingen in de bedrijfsvoering en het bestraffen van malafide veelplegers.
- Zorg voor een hogere toetredingsdrempel voor huidige en nieuwe uitzendondernemingen door de invoering van een waarborgsom van ten minste 100.000 euro.
- Verbied schijnconstructies die enkel en alleen zijn gericht op het behalen van premie- en loonkostenvoordelen en het ontduiken van de cao.
- Roep een meldpunt voor arbeidsmigranten in het leven, ter ondersteuning van de strijd tegen schijnconstructies.
- Zorg voor een objectieve beeldvorming van arbeidsmigranten en werkgevers op basis van feiten, cijfers en onderzoek.
